Gemeenten willen hun eigen cyberweerbaarheid verstevigen, om hun dienstverlening, bedrijfsvoering en bescherming van gemeentelijke (basis)informatie zeker te stellen. De impact van een mogelijke verstoring is groot en uit onderzoek blijkt dat de kans op zo’n aanval toeneemt. Als zich een (cyber)incident voordoet, is snel en adequaat schakelen tussen functionarissen onderling en met bestuurders essentieel. NH-SV helpt in 2023  om ambtenaren en bestuurders die zich bezighouden met openbare orde en veiligheid enerzijds en informatieveiligheid anderzijds, met elkaar in contact te brengen. Dat doen we door masterclasses en ontmoetingen te organiseren.

De 3 veiligheidsregio’s hebben de regie over maatregelen om binnen onze eenheid weerbaarder te worden tegen cyberincidenten en -crises. De digitale afhankelijkheden zijn steeds groter. De gevolgen van cyberaanvallen voor gemeenten en andere overheden zijn groot en kunnen leiden tot de uitval van vitale systemen. De permanente dreiging van zowel andere staten als cybercriminelen is onverminderd hoog.

De 3 veiligheidsregio’s en NH-SV werken aan een digitaal veiliger gebied. De veiligheidsregio’s doen dit vanwege crisisbeheersing, het vertrekpunt van NH-SV is openbare orde en sociale veiligheid. De aanpak wordt effectiever en efficiënter als we met elkaar samenwerken en onze activiteiten en maatregelen op elkaar afstemmen.

Sinds 2021 komen slachtoffers van cyberdelicten uit onze gemeenten op de website www.hetslachtofferspreekt.nl aan het woord. Het delen van ervaringen is een goede manier om deze misdaad te voorkomen.

In 2022 zijn 13 verschillende slachtofferverhalen via verscheidene media gepubliceerd. In de zomer hebben twee studenten van de Saxion Hogeschool het project geëvalueerd. Ze keken zowel naar de inhoud van de aanpak als naar het samenwerkingsproces. Gemeentelijke partners willen  in 2023 met het project doorgaan, met extra aandacht voor publiek-private samenwerking en een evenwichtiger betrokkenheid vanuit alle partners.

Een belangrijke slachtoffergroep is de jongeren in onze regio. Jongeren zijn regelmatig online actief en worden relatief ook vaak slachtoffer van cybercriminaliteit. De afgelopen jaren zijn verschillende projecten onder regie van NH-SV opgestart.  Het online spel HackShield bleek een van de meest aansprekende games. HackShield is een spannend spel over de gevaren op internet. De game leert kinderen (online) skills waarmee ze zich kunnen wapenen tegen cybercriminaliteit.

Maar liefst zeventien Noord-Hollandse gemeenten hebben ervaring opgedaan met deze online game; jongeren uit 17 gemeenten hebben de game gespeeld. Het is ook mogelijk dat verschillende gemeenten gezamenlijk aan de slag gaan met HackShield. NH-SV kan daarbij ondersteunen. Op basis van de ligging van gemeenten worden dan groepen samengesteld. 'Als (minimaal) 8 gemeenten tegelijk beginnen met de game en daarover communiceren naar jongeren, kan dat de belangstelling vergroten. Een grote hoeveelheid deelnemers aan de game levert vervolgens meer ervaringen op en kan helpen om het spel verder te ontwikkelen.'

En verder:
In 2023 zoeken we afstemming/intensiveren we onze relatie met Stichting Halt, die zich richt op het voorkomen en bestraffen van jeugdcriminaliteit, en (eventueel) andere jeugdpartners die aan weerbaarheid bijdragen. Zo krijgt NH-SV zicht op het lesaanbod over cyber- en gedigitaliseerde criminaliteit op scholen. We gaan met Halt onderzoeken of en in hoeverre het aanbod op scholen rondom de aanpak van online criminaliteit voldoende is. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid tot een samenwerking m.b.t. een video, met als primaire doelgroep ouders & docenten. De korte video zal informatief zijn over de gevaren van cyber- en digitale criminaliteit onder jongeren. De video zal makkelijk deelbaar zijn in app-groepen waarin ouders & docenten zich bevinden. Dit idee is ontstaan n.a.v. de video die in 2022 is gemaakt door Halt in samenwerking met NH-SV (weerbare jeugd). T.b.v. de kosten van de totstandkoming van deze video zullen we een aanvraag doen bij de Citydeal Lokale weerbaarheid Cybercrime.

Hiernaast gaan we in overleg met collega’s van het project Criminele aanwas. We bezien in hoeverre we kunnen samenwerken op specifieke thema’s zoals cryptocurrency.

Grofweg zien we, ook in onze regio, twee typen jonge daders. Jongeren met specifieke IT-vaardigheden kunnen die inzetten voor cybercrime. Denk hierbij aan hackers of jongeren die DDOS-aanvallen zelfstandig uit kunnen voeren en ransomware op computers kunnen plaatsen.

Het project re_B00TCMP is primair op deze doelgroep gericht. Het zijn risicojongeren die op de grens van het strafrecht zitten.

Gemeenten die meedoen aan het project werven scholen om een les in te plannen. De politie en een cybersecuritybedrijf geven op verschillende scholen gastlessen. De jongeren maken een zogenoemd assessment, waarbij hun vaardigheden en kans op grensoverschrijdend gedrag worden beoordeeld. Aan het eind krijgen ze een score hiervoor. Wanneer een jongere qua risicoprofiel en ICT-vaardigheden meer dan goed scoort, krijgt hij of zij een persoonlijke uitnodiging voor deelname aan re_B00TCMP. Onder andere cybersecuritybedrijven, politie, Openbaar Ministerie en ethische hackers informeren de jongeren op deze bootcamp over de risico’s, gevaren en mogelijk vervelende effecten van hun online gedrag.

Bij een positieve evaluatie eind 2022 kan re-B00TCMP in 2023 ook plaatsvinden. 

Criminelen hebben lokale netwerken nodig om geld ongezien weg te kunnen sluizen van bankrekeningen van slachtoffers naar de leden van een criminele groep. De tussenpersoon die voor dit doorsluizen wordt gestrikt en dus misbruikt wordt, noemen we een geldezel.

Naar voorbeeld van de gemeente Haarlem startte onder regie van NH-SV een regionale aanpak in 2021 waarbij de idee was om de preventieve interventies (gemeenten) in samenspraak met de repressieve aanpak te koppelen. De interventiekaart met negen interventies was en is te gebruiken als hulpmiddel. In de opsporing is de ‘wasstraat’ een interventiemogelijkheid waarbij verdachten op het politiebureau worden ontboden en gehoord. Zij kunnen straffen opgelegd krijgen variërend van taakstraffen, geldboetes tot het betalen van een schadevergoeding en bijzondere voorwaarden. In de gemeente Haarlem is nu drie keer ingezet op een dergelijke wasstraat.

Vanuit de politie en het OM kan geen invulling (meer) worden gegeven aan een separate geldezelaanpak. In 2023 zal vanuit het LMIO en de lancering van Centurion ingezet worden op gedigitaliseerde criminaliteit. Vanuit die invalshoeken zullen, als onderdeel van de daarin te kiezen strategieën, ook geldezels worden aangepakt. Er is geen ruimte om daaraan separaat een geldezelaanpak te prioriteren. Verder geldt (m.u.v. de gemeente Haarlem) dat er nog geen convenant is afgesloten t.b.v. informatie uitwisseling tussen politie, gemeenten en andere partners op basis waarvan een inzet kan worden gepleegd zoals voorgesteld in de in 2022 uitgewerkte interventiemogelijkheden buiten het strafrecht om. Vooralsnog is afgesproken dat wanneer het convenant is  ondertekend opnieuw naar de mogelijkheden zal worden gekeken naar een bijdrage vanuit NH-SV t.b.v. de alternatieve niet strafrechtelijke interventies t.b.v. de geldezel-aanpak. Wanneer vanuit de invalshoek van LMIO en de aanpak van Centurion geldezels worden aangepakt, zullen gemeenten inzetten op preventie. Te denken valt hierbij aan de inzet van voorlichting zoals een online campagne, de inzet van flyers en socal media. Met als doel de jongeren te wijzen op de enorme gevolgen van het zijn van een geldezel.

Ook in 2023 maakt NH-SV zich er sterk voor dat verschillende overheidsorganisaties cyber en gedigitaliseerde criminaliteit een plek geven in hun lokale veiligheidsbeleid[1]. Positief is dat de politie en het Openbaar Ministerie (OM) in de eenheid Noord-Holland hun aanpak hebben verstevigd.

[1] Brief cyberburgemeesters

In het vierde kwartaal van 2022 wordt de Handreiking Online Monitoring van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties verwacht. Er moet immers meer verduidelijking komen over wat gemeenten wel en niet mogen doen aan online monitoring in het kader van de openbare orde en veiligheid. 
Gemeenten hebben op dat gebied behoefte aan duidelijke handelingsperspectieven. Op basis van de Handreiking Online Monitoring stelt NH-SV  een ‘model’ op dat gemeenten helpt om binnen de kaders van de Algemene verordening gegevensbescherming online te monitoren. 
Daarnaast verkent het ministerie van Justitie en Veiligheid welke bevoegdheden aanvullend ingezet kunnen worden om online informatie te verzamelen over en binnen besloten groepen. Uitkomsten van die verkenning worden meegenomen in het maken van samenwerkingsafspraken in de driehoeken.

Blijven we inspelen op actuele ontwikkelingen waardoor we ook de koers iets kunnen verleggen. Centraal staat dat we vanuit NH-SV partijen verbinden. We zijn er voor ondersteuning en hulp en het vergemakkelijken van een aanpak. We blijven aangesloten bij de Citydeal Lokale Weerbaarheid Cybercrime (onder andere via de betrokkenheid bij de campagne www.zelfindehand.nl) van gemeenten Alkmaar en Haarlem. We ondersteunen de cyberburgemeesters, een groep burgemeesters die op eigen initiatief samenkomt om belangrijke digitale ontwikkelingen, bedreigingen en oplossingen te bespreken. Zij zijn verenigd in het landelijke Platform Cyberburgemeesters.